I- GİRİŞ
 Bilindiği üzere, yakın bir gelecekte(1) yürürlüğe girecek olan 6102 sayılı (Yeni) Türk Ticaret Kanunu (YTTK), 6762 sayılı (Eski) Türk Ticaret Kanunu'na (ETTK) nispetle şirket birleşmeleri alanında çok daha ayrıntılı hükümler ile pek çok yeni düzenleme ve uygulamayı beraberinde getirmektedir. Bunların en önemlilerinden birisi de şirket birleşmeleri konusunda getirilen kolaylıklar olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu çalışmamızda, öncelikle şirket birleşmeleri hususunda Kanun'da yer alan genel düzenlemelere yer verilecek, sonrasında ise kolaylaştırılmış şirket birleşmelerinin hangi şartlar altında gerçekleştirilebileceği ve bu durumlarda tanınan kolaylıklar tüm yönleriyle ayrıntılı olarak değerlendirilecektir
.
 II- GENEL OLARAK ŞİRKET BİRLEŞMELERİ
 YTTK'ya göre şirketler iki şekilde birleşebilirler; a- Devralma şeklinde birleşme b- Yeni kuruluş şeklinde birleşme Birleşmelerde kabul eden şirket "devralan", katılan şirket ise "devrolunan" olarak adlandırılmakta, devrolunan şirketin malvarlığı karşılığında, bir değişim oranına göre devralan şirketin paylarının, devrolunan şirketin ortaklarınca kendiliğinden iktisap edilmesi ile "birleşme" gerçekleşmektedir. Birleşme ile devralan şirket devrolunan şirketin malvarlığını bir bütün halinde devralmakta, birleşmeyle devrolunan şirket sona ermekte ve ticaret sicilinden silinmektedir (YTTK md. 136). Yeni düzenleme, anonim, sermayesi paylara bölünmüş komandit, limited, kolektif, komandit ve kooperatif şirketlerin birbirleriyle birleşmelerine izin vermektedir. Böylelikle ETTK'daki birleşmede türlerin aynı olması şartı (ETTK md. 147) terk edilerek, türler arası birleşme serbestisi ilkesi bağlamında geniş bir birleşme yelpazesi oluşturulduğu görülmektedir. Buna göre; Sermaye şirketleri; sermaye şirketleri ile kooperatiflerle ve devralan şirket olmaları şartıyla kolektif ve komandit şirketlerle, Şahıs şirketleri; şahıs şirketleri ile devrolunan şirket olmaları şartıyla sermaye şirketleri ve kooperatiflerle, Kooperatifler; kooperatifler ile sermaye şirketleri ve devralan şirket olmaları şartıyla şahıs şirketleriyle birleşebileceklerdir (YTTK md. 137). Görüleceği üzere; bir sınırsız sorumlu şirketin sınırlı sorumlu sayılan bir şirketi devralması uygun görülmemiştir. Daha açık bir ifadeyle, şirket borçlarından dolayı sorumlu tutulmayan ortakların, şirket borçlarından kişisel olarak sorumlu olan ortaklara dönüşmelerine izin verilmemiştir. Öte yandan Kanun'a göre, tasfiye halindeki şirketler de malvarlıklarının dağıtılmasına başlanmamışsa ve devrolunan şirket olmaları şartıyla birleşmeye katılabileceklerdir (YTTK md. 138, f.1). Benzer şekilde, sermayesiyle kanuni yedek akçeleri toplamının yarısı zararlarla kaybolan veya borca batık durumda bulunan şirketlerin de kaybolan sermayeyi veya gerekiyorsa borca batıklık durumunu karşılayabilecek tutarda serbestçe, tasarruf edebilen özvarlığa sahip bulunan şirketler ile birleşmelerine cevaz verilmiştir. (YTTK md. 139, f.1) Ancak her iki durumda da söz konusu şartların sağlandığı bir işlem denetçisi(2) raporuyla doğrulanmalı ve bu rapor devralan şirketin bulunduğu yerin ticaret sicili müdürlüğüne sunulmasıyla ispatlanmak zorundadır (YTTK md. 138,f.2-139,f.2).

 III- KOLAYLAŞTIRILMIŞ ŞİRKET BİRLEŞMELERİ
 ETTK'da şirket birleşmelerinde kolaylık sağlayan herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır. Buna karşın; SPK tarafından çıkarılan Seri: I, No: 41 sayılı "Birleşme İşlemlerine İlişkin Esaslar Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ"(3); ile yapılan düzenlemeler neticesinde belirli koşulların varlığı halinde halka açık anonim şirketlerde birleşme işlemleri kolaylaştırılmıştır. Buna göre; bir veya birden fazla şirketin paylarının % 95'i veya daha fazlasına sahip başka bir şirket tarafından devralınması suretiyle birleşmede, devralan şirketin hisselerinden devrolunan şirketlerin ortaklarına verilmesini gerektirmeyen durumlarda, Seri I, No:31 sayılı "Birleşme İşlemlerine İlişkin Esaslar Tebliği"(4) uyarınca normal koşullardaki birleşmelerde bulunması zorunlu olan bağımsız denetim raporu, uzman kuruluş raporu ve yönetim kurulu raporuna gerek olmadan birleşmenin gerçekleştirilmesine imkan tanınmaktadır. Bu düzenlemelere paralel olarak; YTTK da normal koşullardaki şirket birleşmeleri için pek çok yasal şart ve zorunluluk öngörmekte iken bazı özel durumlarda şirketlerin, bu şartların büyük bir kısmı aranmadan daha kolay bir surette birleşmelerine izin vermektedir.

 A- UYGULAMA ALANI
 Yeni Ticaret Kanunumuza göre; kolaylaştırılmış şirket birleşmeleri iki şekilde olmaktadır. a) Devralan sermaye şirketinin devrolunan sermaye şirketinin oy hakkı veren bütün paylarına sahip olması şartıyla veya, b) Bir şirket ya da bir gerçek kişi veya kanun yahut sözleşme dolayısıyla bağlı bulunan kişi grupları birleşmeye katılan sermaye şirketlerinin oy hakkı veren tüm paylarına sahiplerse sermaye şirketleri olarak tanımlanan anonim, sermayesi paylara bölünmüş komandit ve limited şirketler kolaylaştırılmış düzene göre birleşebileceklerdir (YTTK md. 155,f.1). Öte yandan; eğer devralan sermaye şirketi, devrolunan sermaye şirketinin tüm paylarına değil de oy hakkı veren paylarının en az %90'ına sahipse, bu kez azınlıkta kalan pay sahipleri için; a) Devralan şirkette bu payların denk karşılığı olan paylar verilmesi şirket payları yanında, şirket paylarının gerçek değerinin tam dengi olan nakdî bir karşılık olarak belirli bir "ayrılma akçesi"(5) verilmesinin önerilmiş olması, b) Birleşme dolayısıyla ek ödeme borcunun veya herhangi bir kişisel edim yükümlülüğünün yahut kişisel sorumluluğun doğmaması hâlinde yine birleşme kolaylaştırılmış usulde gerçekleşebilecektir (YTTK md. 155, f.2). Burada dikkat çeken husus, öngörülen şartların varlığında sadece sermaye şirketlerinin kolaylaştırılmış birleşmeyi gerçekleştirebilecek olmasıdır. Kanun'un gerekçesine göre bu hüküm, kıyas yolu ile şahıs şirketlerine uygulanamayacaktır.

 B- KOLAYLIKLAR
 Kanun'da belirtilen özellikleri taşıyan sermaye şirketlerinin yukarıda izah edilen şekilde birleşmeleri halinde normal şartlar altında gerçekleştirilen birleşmelere kıyasla sağlanacak kolaylıklar aşağıda sıralanmıştır. Buna göre: Birleşmeye katılan sermaye şirketlerinin ilk durumda, yani devralanın oy hakkı veren tüm paylara sahip olması halinde, birleşme sözleşmesinde(6), normal durumdaki birleşmeden farklı olarak sadece birleşmeye katılan şirketlerin ticaret unvanları, hukuki türleri, merkezleri, yeni kuruluş yolu ile birleşme halinde, yeni şirketin türü, ticaret unvanı, merkezi ile gerekli durumlarda ayrılma akçesine ilişkin hususlara yer vermeleri yeterli sayılmaktadır. Ayrıca, bu şirketler, yine normal birleşmelerde zorunlu tutulan birleşme raporunu(7) düzenlemeye, birleşme sözleşmesini denetletme(8) ile inceleme hakkını(9) sağlamakla yükümlü olmadıkları gibi, birleşme sözleşmesini YTTK'nın 151. maddesi uyarınca genel kurullarının onayına da sunmayabilirler. Birleşmeye katılan sermaye şirketlerinin ikinci durumda, yani devralanın oy hakkı veren paylarının en az %90'ına sahip olması halinde ise birleşme sözleşmesinde(10), normal durumdaki birleşmeden farklı olarak sadece birleşmeye katılan şirketlerin ticaret unvanları, hukuki türleri, merkezleri, yeni kuruluş yolu ile birleşme halinde, yeni şirketin türü, ticaret unvanı, merkezi, şirket paylarının değişim oranı, öngörülmüşse denkleştirme tutarı, devrolunan şirketin ortaklarının, devralan şirketteki paylarına, haklarına ilişin açıklamalar ve gerekli durumlarda ayrılma akçesine ilişkin hususlar ile sınırsız sorumlu ortakların isimlerine yer vermeleri yeterli sayılmaktadır. Bu şirketler de yine normal birleşmelerde zorunlu tutulan birleşme raporunu(11) düzenlemeye ve birleşme sözleşmesini YTTK'nın 151. maddesi gereğince genel kurula sunmak zorunda da değillerdir. Ancak, burada ilk durumdan farklı olarak birleşmenin tescili için ticaret siciline yapılan başvurudan otuz gün önce ilgililere birleşmeyle ilgili inceleme hakkı(12) sağlanmış olması gerekmektedir. IV- ÖZET VE SONUÇ Bilindiği üzere, YTTK şirket birleşmeleri alanında gerçekten de pek çok ayrıntılı hüküm ve düzenlemeye yer vermekte, ayrıca birleşmelerin gerçekleştirilebilmesi için bir çok yasal şart ve zorunluluk öngörmektedir. Buna karşılık, özellikle sermaye şirketlerinin devralan şirket olmaları halinde devrolunan sermaye şirketinin oy hakkı veren tüm paylarına ya da oy hakkı veren paylarının en az % 90'ına sahip olmaları gibi özel durumlarda normal koşullarda gerçekleştirilen birleşmelerden farklı olarak sınırlı kapsamda birleşme sözleşmesini yeterli bulmakta, hatta bu sözleşmenin genel kurulun onayına sunulmasına dahi gerek görmeyip, bu hususu birleşen şirketlerin inisiyatifine bırakmaktadır. Ayrıca, birleşme raporu, birleşmenin denetlenmesi, inceleme hakkı sağlanması gibi zorunlu hususlarda da kolaylıklar sağlanmaktadır. Kanaatimizce bu şekilde getirilen yenilik ve kolaylıklar bu konuda istekli olan ve uygun şartları taşıyan pek çok şirketin para ve zamandan tasarruf etmek suretiyle daha az işlem maliyeti ile birleşmesine olanak tanıyacaktır.